Voor uitsluiting is er geen vangnet

Onbeleefde, nauwelijks pratende armen

‘Het was stom wat ik schreef,’ zegt de Amsterdamse boekenverkoopster Monique Burger, bekend van optredens in DWDD in Het Parool van 19 september. Zij blikt terug op haar column waar zij de arme mensen uit de buurt in een rij voor haar toonbank kreeg voor het gratis koninklijk Droomboek en schrok. Zij omschreef ze  als ‘ongeschoren, ongewassen, ongekamd, dik, uitgezakt, kreupel, rotte tanden, stinkend, ruw, onbeleefd, nauwelijks pratend’  en kreeg een storm van protest over zich heen.  Het is die groep waarvoor Ronald Plasterk in zijn participatiesamenleving een vangnet wil spannen. Voor alle niet-vaardigen en onmondigen zonder een goed netwerk moet er volgens hem altijd de achtervang van de overheid zijn ‘die klaarstaat om te zorgen dat iedereen een fatsoenlijk leven kan krijgen.’ Maar waar is dan de verbinding van deze groep met de participatiesamenleving die hij voor ogen heeft? Schrikt hij niet ook als hij met die groep wordt geconfronteerd?

Monique en Ronald wat dachten jullie er van om deze mensen de kans te geven om te participeren en om mee te doen in jullie wereld? Maatschappelijk afgeschreven zijn, daar kan immers geen vangnet tegenop. Als Monique donderdag om 18.00 uur de winkel achter zich dichtdraait dan zal zij 500 meter verderop weer diezelfde mensen zien bij de Voedselbank en er een praatje mee maken. Heeft zij ze één keer voor de toonbank gekregen; bij de Voedselbank hebben ze dat iedere week. Daar is geen schrik maar contact. Klanten en vrijwilligers maken een praatje met elkaar. Klanten steunen elkaar en worden zelf vrijwilliger, zoals Annet. Zij wil nu een sociaal restaurant opzetten. ‘Ik werd weer mens bij de Voedselbank’. Dat is een heel andere ervaring dan die zij heeft met het vangnet van Ronald.

Fijnmazig netwerk van informele hulp

Deze Voedselbank speelt een sleutelrol van het fijnmazige netwerk van vrijwilligers dat zich om de armen bekommert, zo gaf de Volkskrant vorige week aan in de serie over armoede. Je kunt nu in Nederland makkelijk arm worden, maar er is een netwerk aanwezig van vrijwilligers dat klaar staat om te helpen. Het is die burgerkracht die Wouter Bos enkele jaren geleden nog afgeschaft wilde zien. Tijdens zijn regeerperiode moest deze schandvlek worden uitgewist. Geen armoede meer, daar zou het vangnet op worden ingesteld. Maar die Voedselbank en dat netwerk is er nu juist omdat  het vangnet niet werkt, althans niet op zich zelf.

En daar zit natuurlijk de pijn als je het voortdurend uitsluitend in verbetering van het vangnet blijft zoeken zonder die te verbinden met informele hulp . Die gedachte schiet tekort als oplossing en kan zelfs desastreus zijn. Dat is het geval als het vangnet als legitimatie wordt gezien om de  kwetsbaren zo de mogelijkheid te ontzeggen om mee te doen in de participatiesamenleving. Botter gezegd: zo kun je de stinklucht van de armoede buiten je eigen deur houden en toch zeggen dat je er wat aan doet. In een interview voor het blad sociale vraagstukken gaf armoede-expert Engbersen aan waarom dat niet werkt: door het ontbreken van verbinding tussen hulpverleners en kwetsbaren  die niet voldoen aan de middenklasse standaard.  Afmeten aan die middenklasse standaard  is niet het leidende principe bij de hulp van vrijwilligers, Daar gaat het om relaties van mens tot mens. Als die er niet zijn werkt het namelijk niet.   Daarom pleit Engbersen ook voor een nieuwe slimme benadering die aansluit bij de informele aanpak

Het DNA van een nieuwe benadering

Als je echt wat voor kwetsbaren wilt doen stel je alles in het werk om hen de mogelijkheid te geven om mee te doen en op dat DNA je benadering baseren. Dat begint bij verbinding en vertrouwen zoals bij de Voedselbank het geval is. Van daaruit kun je in gesprek gaan met groepen om ambities weer tot leven te brengen. Waar ben je goed in, waar wil je je in ontwikkelen? Hoe wil je samen met anderen volledig meedoen in de maatschappij? Dat zijn de vragen die wij als Wikistadcollectief stellen aan deze mensen. Wij zijn (ex) vrijwilligers en klanten van de Voedselbank die zich verbinden met die professionals die wel een relatie opbouwen. Zoals maatschappelijk werkster els in Noord die mensen letterlijk in beweging krijgt Ook Annet, voormalig voedselbankklant maakt daar deel van uit. Wij steunen en verbinden ons met de emancipatie van een groep die anders wordt afgeschreven en liefst onzichtbaar gemaakt.

Ben je daarin geïnteresseerd? Verdiep je dan in de wereld van deze mensen, bijvoorbeeld door het lezen van het boek ‘Alle Dagen Schuld’ van Mirjam Pool die het dagelijkse leven van mensen in armoede uitmuntend beschrijft (op de plank bij Monique?), Ga een in gesprek met mensen van de voedselbank (ook bij jullie is er een vestiging in de buurt Ronald en Wouter). Of kom eens praten met het Wikistadcollectief.

Reactie: